Elif İYİLİKÇİ*
Avrupa Konseyi (Council of Europe) ve Avrupa Birliği (European Union) aslında benzer bayraklara sahip birbirine çok karıştırılan yapılardır. Avrupa Birliği siyasal ve ekonomik bir örgütlenmedir. Avrupa Konseyi ise Avrupa çapında insan hakları, demokrasi ve hukukun üstünlüğünü savunmak amacıyla 1949'da kurulmuş hükûmetlerarası bir kuruluştur. Avrupa Konseyi, Avrupa Birliği ile herhangi bir organik bağı bulunmayan ayrı bir uluslararası teşkilattır.[1] Ancak Avrupa Konseyi ve Avrupa Birliği yakın bir işbirliği halinde çalışır.
AVRUPA KONSEYİ
Avrupa Konseyi üye ülkeleri kendi egemenliklerinden feragat etmeden, Konsey’in üzerinde anlaştığı normlara ve uluslararası sözleşmelere bağlılık beyan ederler.
AVRUPA BİRLİĞİ
Avrupa Birliği’nin 27 üyesi de ortak pazar, ortak para birimi, malların ve vatandaşların serbest dolaşımı gibi daha bir çok alanda ortaklaşmaktadırlar. Böylece AB üyesi ülkeler, aslında egemenliklerinin bir kısmını AB’ye devretmiş sayılırlar. Aynı zamanda AB üye ülkeleri yasama ve yürütme yetkinlerinin bir kısmını Avrupa Komisyonu ve Avrupa Parlementosuna devretmiş sayılır.
Avrupa Konseyi (Council Of Europe)
Kuruluş
Avrupa Konseyi (AK), İkinci Dünya Savaşı’ndan büyük maddi ve manevi kayıpla çıkan Avrupa’da, halklar arasında uzlaşıyı sağlamak ve kıtada süregelen gerginlik ve çatışmanın yerine, ortak kurumlar, standartlar ve sözleşmelere dayalı güven ve işbirliği ortamı tesis etmek amacıyla kurulmuştur.[2]
Avrupa Konseyi (İngilizce: Council of Europe, Fransızca: Conseil de l'Europe) 5 Mayıs 1949’da on kurucu ülke (Belçika, Birleşik Krallık, Danimarka, Fransa, Hollanda, İrlanda, İsveç, İtalya, Lüksemburg, ve Norveç ) tarafından Londra Anlaşması’nın imzalanmasıyla kurulmuştur.
Ağustos 1949’da Türkiye ve Yunanistan Konsey'e dahil olmuştur. Şu an Avrupa Konseyi’nin bünyesinde 47 üye ülke bulunmaktadır.
Avrupa Konseyi’nin Amacı
- İnsan hakları, çoğulcu demokrasiyi ve hukuk düzenini korumak.
- Farklı kültürlerin ortak değerleri üzerinde Avrupa Kimliği (pan european) bilincini geliştirmek.
- Üye ülkelerin sosyal ve yasal uygulamalarını kıta genelinde uyumlaştıracak anlaşmalar geliştirmek.
- Avrupa toplumlarının karşılaştığı sorunlara (azınlıklar, ırkçılı, hoşgörüsüzlük , çevre korunması, AIDS, uyuşturucu vb. ) çözüm üretmek.
1989’dan bu yana;
- Orta ve Doğu Avrupa ülkelerine ekonomik reformlarla birlikte politik, hukuki ve anayasal reformlarda yardımcı olmak ve desteklemekte,
- İnsan hakları, yerelde demokrasi, eğitim, kültür ve çevre gibi konularda know-how sağlamaktadır.
Avrupa Konseyi, savunma dışında Avrupa toplumlarının karşılaştıkları tüm büyük sorunlarla ilgilidir.
Konsey'in çalışma alanları insan hakları, medya, hukukî iş birliği, sosyal dayanışma, sağlık, eğitim, kültür, spor, gençlik, yerel demokrasiler, sınırötesi iş birliği çevre ve bölgesel plânlamadır.
Konsey’in resmi dilleri Fransızca ve İngilizce’dir.
Konsey’in Genel Sekreteri kuruluşa beş yıl süreyle başkanlık etmek üzere Parlamenter Asamblesi tarafından seçilir. Avrupa Konseyi’nin stratejik planlamasından ve Konsey'in iş programın ve bütçesinin yönetilmesinden sorumludur. Genel Sekreter kuruluşa başkanlık eder Konsey'i temsil eder.
Avrupa Konseyi Organları
-Bakanlar Komitesi
- Parlamenter Meclisi
- Avrupa Yerel ve Bölgesel Yönetimler Kongresi
Üyeler ve Gözlemci Ülkeler
Üyeler : 47 ülke
Gözlemci Ülkeler (Observes): 5 tane gözlemci ülke bulunmaktadır. Bunlar; Vatikan/ the Holy See, ABD/ the United States, Kanada/ Canada, Japonya/ Japan, Meksika/ Mexico
Bakanlar Komitesi :
Avrupa Konseyi’nin karar organı Bakanlar komitesi tüm üye devletlerin dışişleri bakanları ya da Strazburg’da bulunan daimi temsilcilerden oluşur. Bakanlar Komitesi Avrupa Konseyi’nin izleyeceği politikaya karar verir ve faaliyet programlarını ve bütçesini onaylar.
Bakanlar Komitesi Danışma Meclisi’nin tavsiyesi üzerine ya da kendi girişimiyle, sözleşme ve uzlaşmaların yapılması ve hükümetlerce belli konularda ortak bir politikanın izlenmesi dahil, Avrupa Konseyi’nin amaçlarını gerçekleştirmek için gerekli önlemleri incelemektedir. Bakanlar Komitesi, Avrupa Konseyi’nin ‘’karar’’ organıdır. Bakanlar Komitesi’nin aldığı kararlar hükümetlere yönelik tavsiye kararları olduğu gibi sözleşmeler şeklinde de olabilir. [3]
Parlamenterler Asamblesi (PACE) :
1949 yılında kurulan Parlamenterler Meclisi tarihin ilk uluslarası parlamentosudur. Parlamenter Asamblesi 47 üye ülkeden 324 parlamenterden oluşur. Asamble Genel Sekreteri, İnsan Hakları Komiserini ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi hâkimlerini seçer, tartışma için demokratik bir platform oluşturur ve seçimleri izler, komiteleri güncel konuların incelenmesinde önemli bir rol oynar.[4]
Avrupa Yerel Ve Bölgesel Yönetimler Kongresi (CLARE, The Congress of Local and Regional Authorities of Europe) :
Avrupa Konseyi'nin danışman organıdır ve Avrupa Konseyi içinde mahalli yönetimleri temsil ederek yerel demokrasiyi destekler. Yerel ve Bölgesel Yönetimler Kongresi Avrupa Konseyi’nin 47 üye ülkesinde yerel ve bölgesel demokrasiyi güçlendirmekten sorumludur. İki meclisten -- Yerel Yönetimler Meclisi ve Bölgesel Yönetimler Meclisi – ve üç komiteden oluşan Kongre, 150.000’i aşkın yerel ve bölgesel yönetimi temsil eden 648 seçilmiş görevliyi bir araya getirir.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) :
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Avrupa Konseyi’ne bağlı 1959 yılında kurulmuş olan uluslarası bir mahkemedir. Mahkeme, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (European Human Rights Convention) ve ek protokolleriyle güvence altına alınmış olan temel hakların çiğnenmesi durumunda bireylerin, toplulukların, tüzel kişilerin ve diğer devletlerin, belirli usul ve kurallar dahilinde başvurabileceği bir yargı merciidir. 47 Avrupa Konseyi üyesi, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin yargı yetkisini tanımaktadır. Mahkeme, Fransa'nın Strasbourg şehrinde bulunmaktadır.[5]
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Avrupa Konseyi’nin bir organı değildir. Mahkeme, doğrudan Sözleşme’nin kendisinin oluşturduğu bir organıdır ve ilke olarak Avrupa Konseyi’nden ve organlarından bağımsız olarak çalışır. Ancak, Mahkeme, gerçekte Konsey’in amaçlarını gerçekleştirmesi açısından hepsi birlikte organik bir bütünlük oluşturan temel araçlarından biri olarak tasarlanmıştır ve doğası gereği Avrupa Konseyi’nin diğer organlarından bağımsız, ama karşılıklı etkileşim ve iletişim içinde yargısal işlevini yerine getirmektedir.[6]
Avrupa Konseyi üye ülkeleri, kendi egemenliklerinden feragat etmeden, Konsey’in üzerinde anlaştığı normlara ve uluslararası sözleşmelere bağlılık beyan eder. Bunlardan en önemlisi de 4 Kasım 1950’de Roma’da imzalanan ve 3 Eylül 1953’te yürürlüğe giren “İnsan Hakları ve Özgürlüklerinin Korunmasına İlişkin Avrupa Sözleşmesi (AİHS)”'dir. AİHS ekonomik, sosyal ve kültürel haklardan çok sivil ve politik hakların korunmasına öncelik veren bir sözleşmedir. Türkiye de 18 Mayıs 1954’te sözleşmeyi onaylamış, 28 Ocak 1987’de de bireysel başvuru hakkını tanımıştır. Mahkemenin zorunlu yargı yetkisini ise 28 Ocak 1990’da kabul etmiştir.
Avrupa Konseyi - Türkiye İlişkileri
Türkiye Avrupa Konseyi’ne, kuruluşundan üç ay sonra, Ağustos 1949’da davet edilmiş ve örgütün kurucu üyeleri arasında sayılmıştır. Avrupa Konseyi’nin karar organı olan Bakanlar Komitesi’nin 9 Ağustos 1949’daki ilk toplantısında üyelikleri onaylanan Ankara ve Atina, böylelikle daha ilk günden itibaren savaş sonrası yeni Avrupa’nın mimarları arasında yer almıştır. Avrupa Konseyi’nin ilk yıllarında Türk-Yunan dostluğu mevcuttu hatta bu doğrultuda Avrupa Konseyi’nde karşılaştırmalı uygarlıklar tarihi programı hazırlanması, İstanbul’da bir Avrupa Koleji kurulması, Türkçe ve Yunanca’nın Avrupa Konseyi’nde resmi çalışma dili olarak tanınması gibi girişimler gerçekleşti.
Aynı zamanda Türkiye 1949-1950 yıllarında AİHS’yi hazırlayan 12 Avrupa ülkesinden biri olarak tarihe geçti. Türkiye 12 Eylül askeri darbesi sonrası Soğuk Savaş koşulları nedeniyle Avrupa Konseyi’nden atılmadı, ancak üç yıl boyunca AKPM’den dışlandı ve Avrupa Konseyi ülkelerinden Fransa, Hollanda, İsveç, Norveç ve Danimarka tarafından darbe sonrası insan hakkı ihlalleri nedeniyle kendisine karşı AİHM önünde devletlerarası denetime tabi tutuldu. Daha sonra gerçekleştirdiği reformlar Ankara’nın Avrupa Konseyi’ndeki imajını da olumlu etkiledi. Bu sayede 2006’da AKPM’deki 9 ihtisas komisyonundan 3’ünün başında Türk parlamenterler vardı. Mevlüt Çavuşoğlu da 2010’da AKPM’ye Başkan seçilen ilk Türk parlamenter olarak tarihe geçti. Önce 2013'teki Gezi olayları, sonra da 15 Temmuz 2016'daki darbe girişiminin ardından AKPM Türkiye'de denetim uygulamasını yeniden başlatma kararı aldı.
Türkiye'nin denetime alınmasının gerekçeleri olarak ülkemizde yürürlükte bulunan Olağanüstü Hal uygulamaları ve bundan kaynaklanan bazı düzenlemeler gösterildi.
Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi'nin (AKPM) 25'inci başkanı Mevlüt Çavuşoğlu, Strasbourg/2010
Avrupa Birliği (European Union)
Kuruluş
İkinci Dünya Savaşı sonrasında her alanda büyük yıkıma uğrayan Avrupa Bunun bir sonucu olarak, Avrupa'da barışın yeniden kurulması, Avrupa ülkelerinin ortak değerler etrafında bir araya gelmesi ve özellikle refahı artıracak şekilde ekonomik alanda kuvvetli bir işbirliğinin başlatılması fikri her geçen gün daha yüksek bir sesle dile getirilmeye başlanmıştı.[7] Avrupa Birliği'nin temelleri 1951 yılında, altı ülkenin katılımıyla oluşturulan Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu'na ve 1957 Roma Antlaşması'na dayanmaktadır. 1992 yılında, Avrupa Birliği Antlaşması olarak da bilinen Maastricht Antlaşması'nın yürürlüğe girmesi sonucu, var olan Avrupa Ekonomik Topluluğu'na yeni görev ve sorumluluk alanları yüklenmesiyle kurulmuştur. O dönemden bu yana, birlik yeni üyelerin katılımlarıyla boyut olarak büyümüş; var olan yetkilerine yeni görev ve sorumluluk alanları ekleyerek de gücünü arttırmıştır. Üye devletler Aralık 2007'de, birliğin bugüne dek yaptığı antlaşmalar ile yasal yapısını güncellemek ve iyileştirmek amacıyla Lizbon Antlaşması imzalanmıştır.
Günümüze kadar geçen süre içinde, Avrupa devletleri, ekonomik, siyasi, sosyal ve kültürel alandaki işbirliklerini güçlendirdiler. Kuruluş yıllarında sadece 6 üyeden oluşan Avrupa Toplulukları, değişik tarihlerde yeni üyelerin katılımı sonucu 27 üyeden oluşan bir Birlik halini almış ve büyük ölçüde toprakları Avrupa kıtasında bulunan siyasi ve ekonomik bir örgütlenmedir. Bugün itibariyle Avrupa Birliği (AB)'nin üyeleri Almanya, Avusturya, Belçika, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi, Hırvatistan, Hollanda, İrlanda, İspanya, İsveç, İtalya, Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Macaristan, Malta, Polonya, Portekiz, Romanya, Slovakya, Slovenya ve Yunanistan'dır.
Avrupa Birliği'nin Politikası ve Hedefleri
Avrupa Birliği, tüm üye ülkeleri bağlayan standart yasalar aracılığıyla, insan, eşya, hizmet ve sermaye dolaşımı özgürlüklerini kapsayan bir ortak pazar (tek pazar) geliştirmiştir. Avrupa Birliği üye devletlerin ortak politika üretip bunları birlikte uyguladığı bir işbirliği ve bütünleşme niteliğindedir.
Ortak Politika :
- Serbest dolaşım
- Ortak para birimi (Birliğe üye ülkelerin on dokuzu, Euro adıyla anılan ortak para birimini kullanır.)
- Ortak koordine edilen ekonomi politikaları
- Tarım, balıkçılık ve bölgesel kalkınma politikalarından oluşan ortak bir ticaret politikası
- Eğitim ve sosyal politika
- Çevre politikası
- Ortak dış politika (Avrupa Birliği, üye ülkelerini Dünya Ticaret Örgütü'nde, G8 zirvelerinde ve Birleşmiş Milletler'de temsil ederek dış politikalarında da rol oynar.)
- Vize, göç ve sığınma politikaları (Schengen Antlaşması uyarınca birlik üyesi ülkeler arasında pasaport kontrolünün kaldırılmasında Avrupa Birliği'nin payı bulunur.)
- Bilim ve teknoloji politikası
- Enerji politikası
Hedefler :
- AB içinde ve dışında özgürlük, demokrasi, insan hakları ve hukukun üstünlüğü değerlerini garanti altına almak ve yaymak,
- Her türlü ayrımcılıkla mücadele etmek; özellikle her alanda kadın-erkek eşitliği için çaba sarf etmek
- Yasadışı göç, uluslararası terörizm, insan, silah ve uyuşturucu kaçakçılığı gibi suçlarla etkin biçimde mücadele etmek ve gerçek anlamda bir özgürlük, güvenlik ve adalet alanı olmak
- Avrupa vatandaşlarının en üst düzeyde yaşam ve kalite standartlarına sahip olmasını sağlamak
Öncelikli amaçlarından biri Birlik üyesi devletlerin ekonomik kalkınmalarını sağlamak olan Avrupa Birliği, temellerinin atıldığı yıllardan bugüne kadar üye devletler arası ticaret yoluyla üye devlet ekonomilerinin gelişmesinin ve büyümesinin sağlanması, üye devletler arası ekonomik işbirliğinin kuvvetlendirilmesi, Avrupa Birliği vatandaşlarına iş imkanlarının yaratılması gibi konularda büyük çaba göstermiş ve bu çabanın meyvelerini, günümüzde yaşadığı sıkıntılara rağmen büyük ölçüde almıştır. Gerçekten, 500 milyonu aşan vatandaşı ve 19 trilyon dolara yaklaşan gayrisafi milli hâsılası ile Avrupa Birliği, dünyanın en büyük ekonomisi konumundadır. Aynı zamanda bugün itibariyle resmi olarak 19 Avrupa Birliği üyesi ülke tarafından kullanılan Avro, dünyada dolar ile birlikte en fazla kullanılan para birimi niteliğindedir.
Avrupa Birliği ekonomik kalkınmanın yanı sıra bir siyasi, sosyal kaynaşma ve dayanışma projesidir. Üye devletlerin birbirleri ile her alanda dayanışma içinde bulunması, insan haklarının korunması ve üye devletlerin sosyal, siyasi, kültürel kaynaşmasının ve ileri gelişiminin sağlanması için çaba göstermektedir. [8]
AVRUPA BİRLİĞİ ORGANLARI
Avrupa Birliği, devletlerarası ve çok uluslu bir oluşumdur. Birlik içinde kimi konularda devletlerarası anlaşma ve fikir birliği gerekir. Ancak belirli durumlarda uluslarüstü yönetim organları, üyelerin anlaşması olmaksızın da karara varabilir. Avrupa Birliği'nin bu tip haklara sahip önemli yönetim birimleri;
- Avrupa Kurulu/Zirve
- Avrupa Birliği Konseyi (European Union Council)
- Avrupa Parlamentosu (European Union Parlament)
- Avrupa Komisyonu ( European Union Commission)
- Adalet Divanı (Court of Justice)
- Sayıştay (Court of Auditors)
Danışma Organları :
- Bölgeler Komitesi (Commitee of Regions)
- Ekonomik ve Sosyal Komite (Economic and Social Commitee)
- Avrupa Yatırım Bankası (European Invesment Bank)
- Merkez Bankası (European Central Bank)
- Avrupa Ombudsmanı (European Ombudsman)
Avrupa Parlementosu :
Avrupa Parlamentosu, AB kurumları içinde doğrudan halk tarafından seçilen organdır. AB üyesi ülkelerin vatandaşları olan Avrupa vatandaşları beş yılda bir yapılan Avrupa Parlamentosu seçimlerinde oy kullanabilirler.
Avrupa Parlamentosu, üye devlet vatandaşlarının demokratik menfaatlerini ve siyasi görüşlerini temsil eden bir organdır. Bundan dolayı, Avrupa Parlamentosu'nda üyeler ülkelerine göre değil, siyasi görüşlerine göre grup oluştururlar. Avrupa Parlamentosu'nda, bugün için 7 siyasi parti grubu ve bağımsız üyeler yer almaktadır. Parlamento Genel Kurulu kural olarak Strazburg'da toplanır. Parlamento'nun siyasi grupları ve komiteleri Brüksel'de toplanır, sekretaryası ise Lüksemburg'dadır.
Aynen üye ülkelerin parlamentolarında olduğu gibi, Avrupa Parlementosu’nun 3 çeşit yetkisi vardır: Yasama yetkisi, Bütçe Yetkisi, Denetleme Yetkisi
Avrupa Komisyonu :
Avrupa Komisyonu, yasama sürecini başlatan, ayrıca Birliğin yürütme organı olarak AB müktesebatını, bütçeyi ve programları uygulamaktan ve idari denetimden sorumlu kurumdur. Avrupa Komisyonu, her bir üye devletten bir kişinin 5 yıllık süre için yer aldığı 27 üyeden oluşur. Bu kişilere "komiser" adı verilir. Her Komiser bir veya daha fazla AB politikasının yürütülmesinden sorumludur.Bu komiserler üye ülkelerinden bağımsızdır ve onlardan talimat alamazlar. Komisyon adeta bir Bakanlar Kurulu gibi faaliyet gösterir. Komisyon'da komiserlerin yanı sıra, Avrupa Birliği görevlilerinden oluşan 25.000 kişilik bir idari teşkilat da mevcuttur. Komisyon'un merkezi Brüksel'dedir.
Avrupa Birliği Konseyi :
Konsey, ("Bakanlar Konseyi" ya da "AB Konseyi") Avrupa Birliği üyesi devletlerin hükümetlerinde görev yapan bakanlardan oluşan bir organ konumundadır. Konsey, Avrupa Birliği içinde üye devletlerin ulusal çıkarlarının temsil edildiği organdır. Konsey, üye devletlerin ekonomik politikaları arasındaki uyumu sağlar. Birçok konuda tüm üye devletleri bağlayan yasal düzenlemeleri kabul etme yetkisini Avrupa Parlamentosu ile paylaşan Konsey, yine Avrupa Parlamentosu ile birlikte bütçeyi onaylar. Konsey, karar alma sürecinde Avrupa Komisyonu tarafından hazırlanan tasarıları ele alır, yasalaşmasını sağlar. Özellikle üye devletlerin Birliğin Ortak Dış ve Güvenlik politikası alanına yönelik politikalarının belirlenmesinde, AB Zirvesi ile birlikte yetkilidir. Bunun yanında Konsey, Avrupa Birliği adına üçüncü ülkeler ve uluslararası örgütlerle uluslararası anlaşmalar imzalar.
Avrupa Birliği Zirvesi :
Avrupa Birliği Zirvesi, Avrupa Birliği'ne üye devletlerin başbakanları veya devlet başkanları ile Avrupa Birliği Zirvesi Başkanı ve Avrupa Komisyonu Başkanı'nın katılımı ile meydana gelir. Yılda dört defa toplanan Zirve, Birliğin gelişmesi ve Avrupa'nın bütünleşmesi doğrultusunda öncelikleri ve temel politikaları belirleyen kararlar alır. Avrupa Birliği Zirvesi'nin herhangi bir yasama yetkisi yoktur. Buna rağmen, AB üyesi tüm devletlerin en üst düzey yetkililerinin bir araya geldiği ve temel politikaları belirlediği kurum olmasından dolayı siyasi bir ağırlık ve yönlendirme gücü taşır.
Avrupa Birliği Adalet Divanı :
Avrupa Birliği Adalet Divanı, Avrupa Birliği'nin yargı organıdır ve Adalet Divanı, Genel Mahkeme ve uzmanlık mahkemeleri olmak üzere üçlü bir yapıdan oluşur. Adalet Divanı'nın temel amacı, Avrupa Birliği hukukunun Avrupa Birliği içerisinde her yerde aynı şekilde yorumlanmasını ve uygulanmasını sağlamaktır. Divan, Birlik hukukunun yorumlanmasında ve uygulanmasında hukuka saygıyı sağlama, ulusal hukuk düzenleri ile AB hukuk düzeni arasındaki ilişkilerin düzenlenmesi, hukuki denetim, yorum, uyuşmazlık çözme, hukuk yaratma ve boşluk doldurma işlevlerini yerine getirir. Avrupa Birliği Adalet Divanı AB hukukundan kaynaklanan bir takım davalara bakmaya yetkilidir. Bunlar genel olarak üye devletlerin ve AB kurumlarının AB hukukuna uyup uymadığının denetlenmesine yönelik davalar ile ulusal mahkemelerde görülmekte olan davaların çözüme bağlanması için gerekli olduğunda AB hukukunun yorumlanmasına ilişkin davalardır. Avrupa Birliği Adalet Divanı Lüksemburg'da faaliyet göstermektedir.
Avrupa Sayıştayı :
Avrupa Sayıştayı, Birliğin tüm gelir ve giderlerini inceler, işlemlerinin hukuka ve usule uygunluğunu temin eder. Sayıştay denetimi, gelir ve giderlerin hukuka uygunluğu ile düzenliliğini ve iyi bir mali idareyi sağlamaya yöneliktir.
Türkiye’nin Avrupa Birliği'ne Üyelik Süreci
Türkiye'nin Avrupa Birliği üyelik süreci, 1963 yılında Türkiye'nin Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) ile ortaklık antlaşması imzalamasıyla başlayan ve 1987 yılında tam üyeliğe başvurmasıyla ivme kazanan süreçtir.[9] Türkiye-AB ilişkilerinin dönüm noktası, 10-11 Aralık 1999 tarihlerinde Helsinki'de yapılan AB Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi'dir. Helsinki Zirvesi'nde Türkiye'nin adaylığı resmen onaylanmış ve diğer aday ülkelerle eşit konumda olacağı açık ve kesin bir dille ifade edilmiştir.
Helsinki Zirvesi'nde, diğer aday ülkeler için olduğu gibi Türkiye için de Katılım Ortaklığı Belgesi hazırlanmasına karar verilmiştir. Türkiye için hazırlanan ilk Katılım Ortaklığı Belgesi 8 Mart 2001 tarihinde AB Konseyi tarafından onaylanmıştır. 3 Ekim 2005 tarihinde Lüksemburg'da yapılan Hükümetlerarası Konferans ile Türkiye resmen AB'ye katılım müzakerelerine başlamıştır [10]. 2006 yılında Avrupa Komisyonu Başkanı José Manuel Barroso, üyelik sürecinin en az 2021 yılına kadar süreceğini belirtmiştir.
31 Ekim 2012'de Türkiye Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan, Almanya'ya bir ziyarette bulunarak 2023'te Türkiye Cumhuriyeti'nin 100. kuruluş yıl dönümünde Avrupa Birliği'ne üyeliğini beklediğini açıkça belirtmiştir.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Avrupa Birliği Konseyi Başkanı Charles Michel ve Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Ankara/2021
DİPNOTLAR
[1] https://tr.wikipedia.org/wiki/Avrupa_Konseyi > Erişim Tarihi 27 April 2021 [2] https://www.mfa.gov.tr/avrupa-konseyi_.tr.mfa > Erişim Tarihi 27 April 2021 [3] Prof.Dr. Zerrin Toprak, Avrupa Birlği & Avrupa Konseyi / 2008 [4] https://www.coe.int/tr/web/about-us/structure > Erişim Tarihi 27 April 2021
[5] https://tr.wikipedia.org/wiki/Avrupa_%C4%B0nsan_Haklar%C4%B1_Mahkemesi, > Erişim Tarihi 27 April 2021 [6] Hasan Kemal ELBAN/ AVRUPA KONSEYİ VE İNSAN HAKLARI AVRUPA MAHKEMESİ İLİŞKİLERİ TBB Dergisi, Sayı 77, 2008 [7] T.C Dışişleri Bakanlığı Avrupa Birliği Başkanlığı,< https://www.ab.gov.tr/3.html > Erişim Tarihi 27 April 2021 [8] T.C Dışişleri Bakanlığı Avrupa Birliği Başkanlığı, < https://www.ab.gov.tr/3.html > Erişim Tarihi 27 April 2021 [9]https://tr.wikipedia.org/wiki/T%C3%BCrkiye%27nin_Avrupa_Birli%C4%9Fi_%C3%BCyelik_s%C3%BCreci > Erişim Tarihi 27 April 2021 [10] T.C Dışişleri Bakanlığı Avrupa Birliği Başkanlığı, < https://www.ab.gov.tr/turkiye-ab-iliskilerinin-tarihcesi_111.html > Erişim Tarihi 27 April 2021