*Şule ÜNAL
Çocuk hakları denildiği zaman ilk olarak çocuk nedir bunun tanımını yapmamız gerek. On sekiz yaşından küçükseniz çocuksunuz ve haklarınız var der, çocuk haklarına dair sözleşmenin ilk maddesi. Neden çocuklara özel haklar var, insan hakları içerisinde yer almıyor mu? diye düşünüyorsanız şuna değinmek gerekir: Elbette insan hakları ne ise çocuk hakları da o’dur. Ancak çocuklar doğdukları andan on sekiz yaşına gelene kadar, reşit olana ve kendi hayatını idame ettirene kadar bir yetişkine maddi ve manevi olarak muhtaçtır. Bu durum çocukların haklara erişmesi noktasında ek sorumluluklar yükler ve korunmaya ihtiyaçlarının olduğu dönemlerde bu haklar onları en iyi şekilde korumayı amaçlar.
Çocuk haklarına dair sözleşme 1989 senesinde kabul edilmiş ve zamanla çocukları ilgilendiren bu haklar insan hakları kapsamında genişletilmiştir. Çocuklara yönelik hakların hukuki boyutunda öncelikle ilk amaç ayrımcılık yapmamaktır. Ayrımcılık ırkı, cinsiyeti veya yeteneği ne olursa olsun çocuklara aynı şekilde yaklaşmak gerektiğini vurgular. Çocuğun üstün yararı kavramı da çocuğa karşı herhangi bir olay mevcutsa ve çözümü gerekiyorsa, öncelikle çocuğun göz önünde bulundurulmasını kabul eder. Her çocuğun yaşam hakkı olduğu için gelişimini tamamlama ve bu süreçte varlığını kabul ettirme amacıyla belirli destekler alma hakkı bulunmaktadır. Her çocuk karar alma sürecinde birilerine danışabilmeli ve haklarının korunması konusunda ilgili bilgileri alabilmelidir.
Tüm bu çocuk haklarının yanı sıra bu hakların bilinmesi ve gözetilmesi gerekir. Çocuklara yönelik hakları devletler, hükümetler ve anlaşmalar gözetmeli ve koruma konusunda hassas davranmalıdır. Tüm çocuklar şiddete karşı korunmalı ve fikirleri dinlenerek görüşleri alınmalıdır.
Tüm dünyada çocuk haklarını gözeten ve doğuştan sahip olunan hakları koruyan anlaşmalara sahip çıkmak, çocukların doğal ortamında daha iyi bir yaşam sürdürebilmesini sağlamak hepimizin görevidir. Ülkeler bu konuda gerekli sorumluluğu alarak hukuk sistemlerini gözden geçirmelidir. Eğitim hakkı, sağlıklı yaşama hakkı, anne-babasını bilme hakkı ve diğer pek çok hakkı vardır. Çeşitli ihlallere karşı UNICEF çocuk haklarını koruma ve savunma çalışmaları yapmaktadır.
Unutulmamalı ki sadece 23 Nisan’da değil, her yaşta çocuklara özel bir ilgi ve sevgi gösterilmelidir. İyi yetiştirilen sevgi gösterilen ve hakları gözetilen her çocuk donanımlı bir birey olarak hayata devam edebilir. Haklarını bilen çocuklar, büyüdükleri zaman da haklarını korumaya çocuklara ilgi ve sevgi ile yaklaşmaya devam ederler.