Şehbal DEMİR
Gaslighting Nedir?
Gaslighting kavramı son zamanlarda popüler hale gelmiş olsa da ortaya çıkışı, Patrick Hamilton tarafından 1938 yılında kaleme alınan Gas Light adlı esere dayanmaktadır. ‘Bir psikolojik manipülasyon ve taciz yöntemi. Bireyi kendi hafıza, algı ve akıl sağlığını sorgulayıp irdelemeye iten bir çeşit kötü yönlendirme.’ şeklinde tanımlanan bu kavram günümüzde pek çok insanın maruz bırakıldığı ya da maruz bıraktığı istismar edici bir davranış biçimidir. Gaslighter (gaslighting uygulayıcısı) genellikle bu eylemi kademeli olarak gerçekleştirmekte ve karşı tarafı savunmasız duruma getirene kadar devam etmektedir.
Gaslighting Yöntemleri Nelerdir?
Gaslighting’e karşı koyabilmek ve gaslighter’ın kontrolü ele geçirip size karşı psikolojik üstünlük sağlamasını önlemek için durumun tespitinin ilk aşamalarda sağlanması gerekmektedir. Mağdur olduğunuzu anlamanızı sağlayacak ipuçları ise şunlardır:
- Açık ve bariz bir şekilde yalan söylerler.
-Kanıtınız olmasına rağmen bir şeyi söylediklerini inkar ederler.
-Size için değerli olan şeyleri hedef olarak kullanırlar.
-Zamanla ve planlı bir şekilde sizi yıpratırlar.
-Eylemleri sözleriyle uyuşmaz.
-Gerçekleri tekrar sorgulamanız için bildiklerinizin yalan olduğuna sizi inandırırlar.
Gaslighting Kavramının Boşanmalar Üzerindeki Etkisi
Şiddetli geçimsizlik nedeniyle boşanma davası; evlilik birliğinin ortak hayatı sürdürmeleri kendilerinden beklenmeyecek derecede temelinden sarsılmış olması halinde, kural olarak kusursuz veya daha az kusurlu eşin diğer eşe açtığı bir çekişmeli boşanma davası türüdür (MK m.166/1). Gaslighting unsurunun pek çok boşanma
davasında taraflardan birinin şiddetli geçimsizlik (psikolojik şiddet) başlığı altında öne sürdüğü boşanma sebebi olması dolayısıyla bu unsurun boşanma davalarındaki önemi ve yeri yadırganamaz. Boşanmanın gerekçesi olarak adını sıkça duyduğumuz şiddetli geçimsizlik (psikolojik şiddet), gerek tanımsal benzerlikler gerekse dayandırıldığı gerekçeler nedeniyle kavramsal olarak gaslighting kavramını karşılamaktadır. Bu açıdan gaslighting, boşanma davalarında mağdur tarafın diğer tarafa karşı kullanabileceği bir koz olarak konumlanmıştır.
Gaslighting Mağdurunun Boşanma Aşamasına Kadar İzlemesi Gereken Yollar
Gaslighting’e maruz kalan tarafın durumun farkına varması ve evliliği sonlandırmak istemesi durumunda boşanma sürecine kadar izlemesi gereken adımları inceleyeceğiz:
1) Planlarınız Konusunda Karşı Tarafı Bilgilendirmekten Kaçının
Resmi olarak boşanma davası açmadan önce pek çok sayıda meseleyle uğraşmanız gerekecek ve bu meseleleri uygun şekilde planlamadan önce evliliğinizi terk etme isteğiniz konusunda gaslighter'ı uyarmak sizi tehlikeye atabilir. Planlarınızı gerekli durumlar harici söylemekten kaçının.
2) Kendinize Güçlü Bir Avukat Tutun
Psikolojik istismar, sözlü şiddet vs. gibi sebeplerle boşanmış eşlerle çalışma deneyimi olan bir avukat bulmaya çalışın. Yönlendirmeler için en sağlıklı yolu avukatınızdan öğrenin ve avukatınızın direktifleri doğrultusunda süreci yönetin. Boşanma sürecinde psikolojik/fiziksel şiddet durumunda uzaklaştırma kararları ve koruma emirleri için avukatınızdan yardım isteyin.
3) Psikolojik Manipülasyona Yönelik Tüm Girişimlerin Kaydını Tutun
Bu davranışın ne zaman ortaya çıkmaya başladığını ve nasıl geliştiğini belgelemek mahkemede mağdur olduğunuzun kanıtı sayılacaktır. Gerçekleri ortaya koymak amacıyla KVKK ihlali olmaksızın bu belgeleri edinmeniz boşanma sürecinde mahkemeyi eşinizin davranışlarına ikna etmeniz açısından yardımcı olacaktır.
4) Deneyimlerinizi Doğrulayabilecek İnsanlardan Tanık Olmalarını İsteyin
Maruz kaldığınız bu şiddetin herhangi bir aşamasına şahit olmuş kişilerden sizin için tanıklık yapmasını isteyin. Bu sizin lehinizde bir sonuç doğuracaktır.
TRIVIA: GASLIGHT FİLMİ (1944)
Esasen 1938 yılına dayanan bir tiyatro oyunundan esinlenilmiş, Gaslight (Işıklar Sönerken), 1944 tarihli bir psikolojik gerilim filmidir. Charles Boyer, Ingrid Bergman ve de Joseph Cotten gibi oyunculara ev sahipliği yapan, George Cukor’un yönetmen koltuğunda olduğu bu film Ingrid Bergman’a en iyi kadın oyuncu Oscar’ını kazandırmıştır.
KAYNAKÇA:
Görsel: https://image.shutterstock.com/image-vector/emotional-abuse-concept-vector-600w-158846858.jpg
https://www.psychologytoday.com/us/blog/here-there-and-everywhere/201701/11-red-flags-gaslighting-in-relationship
https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Gaslighting&oldid=1050766848
https://www.psychologytoday.com/us/blog/legal-matters/202008/5-legal-tips-prepare-divorce-gaslighter
https://en.wikipedia.org/wiki/Gaslight_(1944_film)