ŞULE ÜNAL*
Çocuklar dünya nüfusunun üçte ikisini oluşturduğu halde medyanın onlara karşı kullandığı dil, oldukça yaralayıcı. Maalesef medyada duyduğumuz ‘’suç makinesi’’ tabiri çocukların lekelenmeme hakkını ihlal etmekte ve çocukları hedef haline getirmektedir. 18 yaşına kadar çocuk sayılan bireyler, bu yaştan önce herhangi bir suç işledikleri zaman onları suç işlemeye iten nedenler olduğunu, çocukların suça sürüklendiğini söylemek gerekir. Bu durum çocuğun ‘çocukluk çağında’ suça sürüklendiğini gösterir. Bunun arkasında ailesinden ilgi görememesi, birilerine karşı içinde tuttuğu bir öfke, dikkat çekme isteği, yanlış arkadaş seçimi ve pek çok sebep olabilir.
Medya dünya nüfusunda üçte ikiden fazla yer alan çocukları, haberlerde sadece yüzde beşe yakın oranda işlemektedir. Bu kadar fazla bir nüfusun bu kadar az habere konu edilmesinin yanında, ayrıca çocukların işlendiği haberlerin de ‘’çocuk istismarı, çocuk tacizi, organ kaçakçılığı, çocuk işçiler’’ gibi olumsuz başlıklar taşıdığı görülmektedir. Medyanın yansıttığı olumsuz başlıklar, çocuklara dair algının değişmesine ve medyadaki yanlış dil, zamanla çocukların da sanki bir yetişkinmiş ve suç işleme kabiliyeti taşıyormuş gibi yanlış anlamlara sürükleyecek durumlar içinde kalmalarına sebep oluyor. Çocuk odaklı bir habercilik yapmak gerekirken, haber sitelerinin bu duruma karşı oldukça dikkatsiz olduğu ve çocukları yaralayan ifadeler kullandığı görülüyor. Öncelikle çocuklara karşı yapılan her haber onları olumsuz örnekmiş gibi göstermekte, onların yok sayılmasına sebep olmaktadır. Bu durum sokaktaki çocuğa da bakış açısını değiştirmeye sebep olarak olumsuz bir örnekmiş gibi sunmaktadır.
Medyanın yok saydığı çocuklara karşı, bir çocuk hakları ihlali işlenmekte; bu durum 20 Kasımda kabul edilmiş Çocuk Hakları Sözleşmesinin 17.maddesinde yer alan ‘’Her çocuk bilgi edinme, haberleşme hakkına sahiptir.’’ maddesine yeterince uyulmadığı ve çocuk haberciliğini daha az tutarak ayrımcılık yapıldığı söylenebilir.
Medyada temsil edilen çocuk daima olumsuz konu başlıkları ile olumsuz örneklermiş gibi gösteriliyor. Oysaki çocukları başarıları, eğitimde veya aile ortamındaki pek çok olumlu durumları medyada daha az gösteriliyor, haber konusu oluşturmadığı düşünülüyor.
Bir başka medya dili olarak ‘’tinerci çocuk’’ veya ‘’sokak çocuğu’’ tabiri kullanılıyor. Bu tabirler dile yerleşerek çocukların ait olmadığı, olmaması gereken bir yerde kanıksanıyor; zamanla normal bir hal almaya başlıyor. Suriyeli çocuklar hakkında kimi zaman ‘’savaşçı çocuk’’ tabiri kullanmak da; çocukların savaşa katılma durumunu olumlu bir hal gibi göstererek yanlış anlaşılmalara sebep olabiliyor. Dolayısıyla medya dili değiştikçe, çocuklara olan bakış açısı ve zamanla tutumumuz da değişecek. Medyada daha fazla çocuğa yer vermek, olumlu başlıklar kullanmak ve çocukları suç makinesi olarak göstermemek, medyanı yapabileceği belli başlı durumlar arasında geliyor.