Dolunay GENÇ*
Bugün arkadaşlarınızla yaptığınız geziden hoşunuza giden birkaç fotoğrafınızı bir sosyal paylaşım sitesine yüklüyorsunuz ve arkanıza, yaslanıp bugün ne kadar da eğlendiğinizi düşünüp kahvenizi içiyorsunuz. Telefonunuza gelen beğeni bildirimlerini incelerken arada bir yorumu görüyorsunuz ve bütün keyfiniz bir anda kaçıyor:
X kişisi fotoğrafınıza yorum yaptı : "Aşırı kilolu ve çirkinsin."
Aklımızda tek bir soru beliriyor: kim bu X kişisi? Biraz düşününce daha da derinlere iniyor, kalkıp aynanın karşısına geçip gerçekten kilolu ve çirkin olup olmadığınızı sorgulamaya başlıyorsunuz.
Bu tür yorumlarla karşılaşan her gün milyonlarca insanı görebiliyoruz sosyal mecralarda. Özellikle ünlülerin, kamuya mal olmuş kişilerin paylaşımlarının altındaki yorumlar hiç de iç açıcı cinsten değil. Peki bu insanlar nasıl böyle yorumlarda bulunabiliyorlar ve bu eylemlerin hukuki boyutu nedir? Bu yazımızda siber zorbalık türlerinden elektronik iletişim zorbalığının hukuki boyutunu irdeleyeceğiz.
Cyberbullying ya da dilimize çevrilen şekliyle siber zorbalık, elektronik ortamlarda kendisini koruma gücü bulunmayan gerçek veya tüzel kişilere yapılan her türlü haksız fiili içeren bir kavram. Siber zorbalık iki ana gövdeye ayrılıyor : elektronik zorbalık ve elektronik iletişim zorbalığı. Elektronik zorbalık, teknik bilgi kullanılarak web sitelerine yetki dahilinde olmayan erişim sağlanması, kişilerin sosyal mecradaki hesaplarının çalınması, spam ve virüs yollanması ile kişilerin bilgisayarlarına ve kişisel bilgilerine zarar verilmesi gibi eylemleri içeren teknik bilgi ve altyapı kullanımına dayalı bir haksız eylem türü. Elektronik iletişim zorbalığı ise teknik bilgi gerektirmeyen, kasıtlı olarak kişilere elektronik iletişim araçlarının kullanımı yoluyla kişi veya kişilerin düşmanca tavırlarla diğerlerine karşı kötü söz, aşağılama, taciz, tehdit vb. yollar kullanarak yapılan bir zorbalık türüdür.
E- iletişim zorbalığı özellikle ergenler arasında oldukça yaygınlaşmış durumda. Birçok insan anonim hesaplar açarak kimliklerini gizlemelerinin verdiği özgüven ile insanlara başta hakaret ve tehdit olmak üzere birçok suçun konusunu oluşturan haksız fiilleri gerçekleştirmekteler. Bunun sebepleri araştırıldığında ise ortaya daha vahim sonuçlar çıkıyor. Birçok insan siber zorbalığa sebep olarak "komik olma" düşüncesini gösteriyor. Bunların dışında kızgınlık, öç alma duygusu ve can sıkıntısı da siber zorbalığın ortaya çıkmasında büyük rol oynuyor.
Sosyal medyada oldukça artan siber zorbalık büyük oranda tehdit ve hakaret suçlarından oluşuyor. İnternete kolayca erişim sağlayabilen çocukları düşündüğümüzde ise durum vahim bir hal alıyor çünkü siber zorbalık özellikle küçük yaş gruplarında oldukça büyük tramvalara yol açıp başta özgüvensizlik olmak üzere psikolojik sorunu da beraberinde getiriyor. Örneğin Amerika'da yaşayan Ryan Halligan isimli zihinsel ve fiziksel olarak engelli bir çocuk, okul arkadaşlarının kendisinin cinsel yönelimi hakkında internet üzerinden alay ve şakalarına maruz kalıyor. Bunun sonunda ise henüz 14 yaşındayken 7 Ekim 2003 tarihinde kendi evinde intihar ediyor. Bunun gibi birçok olay neticesinde çocuklar için ABD'de:
Çocukların İnternetten Korunması Yasası (Children's Internet Protection Act)
Çocukların Online Mahremiyetlerinin Korunması Yasası (Children’s Online Privacy Protection Act of 1998) düzenlemeleri getirilmiştir. Her ne kadar Amerika'da siber zorbalığa karşı yasa teklifleri yapılsa da ABD Anayasası’nın Birinci Düzenlemesi'nde yer alan “ifade hürriyetini” engelleyip engellemeyeceği konusunda tartışma yaşanmıştır.
Ülkemizde elektronik zorbalıkla ilgili olarak TCK' da düzenlemeler bulunmakla birlikte henüz elektronik iletişim zorbalığına dair özel bir kanunlaşma yoluna gidilmemiştir. Bunun dışında TCK'da düzenlenen hükümler aynı suçun internet üzerinden işlenmesi durumunda da uygulanıyor. Örneğin hakaret suçu, 5237 sayılı Türk ceza kanunu madde 125- 131 arasında düzenlenmiştir. Kanunun 125. maddesi;
Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldıran kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.
Mağdurun gıyabında hakaretin cezalandırılabilmesi için fiilin en az üç kişiyle ihtilat ederek işlenmesi gerekir.
Fiilin, mağduru muhatap alan sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle işlenmesi halinde, yukarıdaki fıkrada belirtilen cezaya hükmolunur. diyerek hakaret suçunu düzenler.
Bir başka örnek olarak ise tehdit suçu TCK’nın 106. Maddesinde “Bir başkasını, kendisinin veya yakınının hayatına, vücut veya cinsel dokunulmazlığına yönelik bir saldırı gerçekleştireceğinden bahisle tehdit etmek” olarak tanımlanmakta.
Ancak siber zorbaların birçoğunun güvencesi olan anonimlik durumu ise hakaret suçunu işeyen kişiyi bulmayı zorlaştırıyor. Bugün birçoğunun ana merkezi ABD olan sosyal medya sitelerinin şirketleri kendi sitelerinde kişilerin kullandıkları isim veya rumuzları ifşa etmek yoluna gitmiyor. Bunun en önemli sebeplerinden biri de bu kötü içerikli yorumların ABD' de suç teşkil etmemesi.
Sosyal medya evreni birbirine yakınlaştıran ve sınırları ortadan kaldıran bir teknoloji. Bu sınırları olmayan dünyada da insanın bulunduğu her yerde olduğu gibi düzenlemeler gerekmekte ve bu da ancak bir birlik sağlanarak yapılabilir. Siber zorbalık için online veya farklı yollar ile danışmanlık verilmesi, bu konuda şikayet hatları ile siber zorbalık yapay hesapların geçici veya sürekli olarak kapatılması, sosyal medya şirketlerinin bu konuda filtreler oluşturarak küçük yaştaki çocukların bu tür içeriklerden uzak tutulması, çocuk ve ergenlere internet ve sosyal medya kullanımı konusunda eğitim verilmesi gibi önlemler alınması gerekmekte. Sosyal medya da bizim dünyamızdan farksız. Nasıl ki dünyamızı, çevremizi temiz tutmamız gerekiyorsa aynı şekilde interneti de korumalıyız.
Kaynakça:
http://tbbdergisi.barobirlik.org.tr/m2015-120-1516
https://turk-internet.com/siber-zorbalik-ve-sosyal-medya-tacizinin-hukuki-boyutlari/
https://www.besler.av.tr/sosyal-medya-internet-yoluyla-islenen-suclar-hakkinda-sikca-sorulan-sorular/
https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5237.pdf
https://www.kurtuluspartners.com/internet-ve-sosyal-medyada-hakaret-sucu/#:~:text=%C4%B0nternet%20ve%20sosyal%20medyada%20hakaret%20su%C3%A7unun%20cezai%20yapt%C4%B1r%C4%B1m%C4%B1%2C%20%C3%BC%C3%A7%20aydan,s%C4%B1n%C4%B1r%201%20y%C4%B1ldan%20az%20olamayacakt%C4%B1r.
Comments